Եկե՛ք վերհիշենք

Խոսքում գոյական, ածական, թվական անունները չկրկնելու համար հաճախ դրանք փոխարինվում են անվան դեր կատարող բառերով, այսինքն՝ դերանուններով։ Այլ կերպ ասած՝ դերանուն են կոչվում այն բառերը, որոնք մատնացույց են անում առարկա, հատկանիշ, քանակ կամ որակ՝ առանց դրանք անվանելու։ Դերանունները հանդես են գալիս իրենց ութ տեսակներով, դրանք են` անձնական, ցուցական, փոխադարձ, հարցական, հարաբերական, անորոշ, որոշյալ և ժխտական:

Անձնական դերանունները մատնացույց են անում խոսող, խոսակից կամ մի երրորդ անձ` առանց դրանց անվանելու։

Անձնական դերանուններն են՝ ես, ինքս, մենք, ինքներս, դու, ինքդ, դուք, ինքներդ, նա, ինքը, նրանք, իրենք:

Առաջադրանքներ

1.Տրված դերանուններով (սեռական հոլով) նախադասություններ կազմի՛ր և լրացրո՛ւ նախադասությունը:

Իմ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր:
Սեռական հոլովը ցույց է տալիս այն անձը կամ առարկան,…:

2. Ընդգծված գոյականները և հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, մենք, դուք դերանունների համապատասխան ձևերով :

Եղբոր  խաղալիքն էր ջարդել:

Ընկերոջ  ճառելն առաջին անգամ էր տեսնում:
Հանուն ընկերոջ ամբողջ ամառը մնաց շոգ քաղաքում:
Ո՞ւմ պարտեզն է օր օրի կանաչում ու գեղեցկանում:

Հանձնաժողովն ո՞ւմ տվեց մրցանակը:

 3.Դերանունների տրված զույգերի մեջ առանձնացրո՛ւ տրական հոլովով դրվածները: Խմբավորի՛ր բառազույգերի մյուս անդամները և դրանք անվանի՛ր:

Իմ, ինձ

քո, քեզ,

նրա, նրան,

իր, իրեն,

մեր, մեզ,

ձեր, ձեզ:

4.Հոլովման աղյուսակում գրի՛ր տրված դերաննուների համապատասխան ձևերը  և պատասխանի՛ր հարցերին:

Ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք, ո՞վ:

Ուղղական (ո՞վ)-
Սեռական (ո՞ւմ)-
Տրական (ո՞ւմ)-
Բացառական(ումի՞ց)-
Գործիական (ումո՞վ)-
Ներգոյական- (ո՞ւմ մեջ)

Ո՞ր դերանունների սեռական և տրական հոլովներն են համընկնում:

Դերանուններից որո՞նց հոլովներն են նմանվում գոյականի համապատասխան ձևերին:

once upon a time, there was an old lion lying down under the blazing sun “I’m hungry” but I’m old and slow to hunt im starving. Good! that will do!” “hello, little rat! Roar!” ‘oh my! Mr. Lion.’ ‘im not feeling well. Go tell everyone to pay a visit to this sick lion. Have i made myself clear?” “Yes, sir.” “What? Mr. Lion is sick?” “He sure is. And he said we must pay him a visit.” “lets go before he gets angry.” The animals had no choice but to visit the old lion. “Hello, Mr. Lion. How are you feeling?” “Oh its you, the deer. Please come in.” “I’m feeling so sick.” “hello, Mr. Lion. Are you feeling better?” “Welcome little monkey. Please come in.” The animals disappeared one by one “That’s strange. No one came back from visiting Mr. Lion’s den I have to find out what happened.” “i am brilliant! I made my dinner walk right into my den! Although , someone is late Oh yes, the fox hasn’t come yet” “Mr. Lion!” “At last! i’ts the fox!” “Mr. Lion, how are you feeling? Sorry I took so long.” “I feel a lot better thanks to all the animals. Please come inside.” “Come on in fox!” “Mr. Lion, this is strange! There are footprints leading inside, but none going outside.” “Um, that is…” “No way im going in! I Don’t want to be eaten today!” Thanks to the wise fox, no animal came near the lion’s den ever again .

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Թիվը պակասորդով կլորացրե՛ք մինչև տասնորդականները.

ա) 0,9382 ≈ 0,9       դ) 1,0625 ≈ 1,,           է) 200,18  ≈ 200,1,

բ) 28,2897 ≈ 28,2       ե) 80,0388 ≈ 80,         ը) 567,9111 ≈ 567,

գ) 100,5621≈100,6     զ) 6,0999 ≈ 6,03           թ) 0,0008 ≈ 0,01

2) Ասե՛ք, թե մինչև որ կարգն է կլորացված թիվը.

ա) 93,6527 ≈ 93,65 ,    գ) 0,563891 ≈ 0,564 ,       ե) 0,7014 ≈ 1 ,

բ) 734,82 ≈ 735 ,           դ) 0,563891 ≈ 0,6 ,          զ) 0,102 ≈ 0 ։

3) Հաշվե՛ք և պատասխանը կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները.

ա) 0,377 + 3,409 – 2,1006=1,6854 ≈1,68    գ) 4,5 + 0,3796 + 1,225=6,1046≈6,10

բ) 12,4589 – 6,27 + 1,395 = 7,5839≈ 7,58     դ) 0,1 – 0,01 – 0,001=0.089≈0,1

Լրացուցիչ(տանը)

4) Թիվը հավելուրդով կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները.

ա) 7,8932 = 7,9

դ) 0,9999 = 1

է) 2,3845 = 2,39

բ) 85,0639 = 85,07

ե) 65,6788 = 65,68

 ը) 18,0936 = 18,1

գ) 0,1111 = 0,12

զ) 721,8957 = 721,9

թ) 55,6009 = 55,61

5) Գրե՛ք այն բոլոր թվանշանները, որոնք աստղանիշի փոխարեն

գրելու դեպքում կլորացումը ճիշտ կատարված կլինի.

ա) 2,660, 1,2, 3, 4≈ 2,66 

գ) 18,6 ≈ 18,5 5, 6, 7, 8, 9

ե) 7,5 ≈ 7,5 0, 1, 2, 3, 4

բ) 0,3 0, 1, 2, 3, 4 ≈ 0,3 

դ) 25,03∗ ≈ 25,04 

զ) 800,00 0, 1, 2, 3, 4 ≈ 800

6) Կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները և համեմատե՛ք

թվերը.

ա) 0,136 < 0,144

դ) 12,129 < 12,131

բ) 2,254 < 2,256

ե) 7,9951 < 8,0049

գ) 3,769154 > 3,767002

զ) 0,009 > 0,001

7) Ուղղանկյունանիստի երկարությունը, լայնությունը և բարձրությունը

համապատասխանաբար 12,4 դմ, 5,08 դմ և 3,6 դմ են։ Գտե՛ք ուղղանկյունանիստի ծավալը և պատասխանը կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները։

Պատ.  226,77 դմ3

bibliothèque- գրապահարան

La lampe est sur la table de
nuit. — Լամպը սեղանին է
գիշեր

Le lit de Jeanne est dans un coin de la chambre- Ժաննայի մահճակալը սենյակի մի անկյունում է

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Ինչի՞ է հավասար 1,73 , 2,563 , 0,82 , 11,729 , 1,6 , 529,1 , 837,2, 61,9, 0,01 թվերից ամենամեծի և ամենափոքրի գումարը։

837,2+0,01=237,21

2) Խորանարդի բոլոր կողերի երկարությունների գումարը 132 սմ է։ Գտե՛ք նրա ծավալը։

132:12=11

11*11*11=1,331

3) Լուծե՛ք հավասարումը.

ա) 8x + 3 = 14

x= 14-3:8= 1,375        

բ) 3x + 7 = 10

x=10-7:3=1         

գ) 5x – 10 = 2

x= 2+10:5= 2,4        

դ) 3x – 57 = 88

x= 88+57/3= 146/3      

ե) 6 + 7x = 16

x= (16-6):7=10/7          

զ) 4x = 48

x=48:4=12

է) 6 = 11 – x

x=11-6=5

ը) 18 = 9x – 13

x= (13+18):9=

4) Քանի՞ օր է 3 միլիոն ժամը։

3000000:24=125,000

Լրացուցիչ(տանը)

5) Կատարե՛ք գործողությունները.

ա) (283 ⋅ 63 + 26650 ։ 13) ⋅ 4 – 182,

բ) (20808 ։ 18 – 89112 ։ 1128) ⋅ 5,

գ) 23056 – (15300 + 185) ։ 163,

դ) (41000 – 8512) ։ 262 + (261 ։ 29) ⋅ 30։

6) Քանի՞ ժամ է միլիոն շաբաթը։

7) Արտահայտե՛ք՝

ա) գրամներով. 10 կգ 20 գ, 16 տ 5 ց 30 կգ 8 գ.

բ) քառակուսի մետրերով. 150 կմ2, 10 կմ2 30 մ2։

1,000×1,000=1,000,000

2) 180×1,000,000= 180,000,000

8) Ասում են, որ այն հարցին, թե ինքը քանի աշակերտ ունի, մեծ

փիլիսոփա և մաթեմատիկոս Պյութագորասը պատասխանել է.

«Իմ աշակերտների կեսն ուսումնասիրում է մաթեմատիկան, մեկ

քառորդը՝ բնությունը, մեկ յոթերորդը ժամանակն անցկացնում է

լուռ խորհրդածությունների մեջ, իսկ մնացած մասը 3 օրիորդներ են»։

Քանի՞ աշակերտ ուներ Պյութագորասը։

1/2+1/4+1/7=3/4+1/7=21+4/28=25/28

25/28=28-25/28=3/28

3:3-28=28

Իմ Երևան 

Խոսք` Հովհաննես Ղուկասյան 

Երաժշտություն` Կոնստանտին Օրբելյան 

Քո երկինքը ծով Է կապուտակ, 

Դու կանաչ ես ու ծաղկուն, 

Ինձ ժպտում են արևաթագ  

Քո շենքերը վարդագույն։ 

Քո գրկումն Է վարդը իմ բացվել, 

Ա՜խ, քեզնից լավ վայր չկա, 

Քո գրկումն եմ սիրտս բացել 

Ու սիրել մի աղջկա։ 

— Սիրտս քեզ Է երգում, 

դու սերն ես իմ անմար, 

Սիրտս քե՛զ Է երգում 

Եվ երգում Է միայն քեզ համար։ 

Մեր անուշ Հայաստանում, 

Մեր քնքուշ բուրաստանում 

Դու ժպտում ես, Երևա՛ն. 

Մեր անուշ Հայաստանում, 

Մեր քնքուշ բուրաստանում 

Իմ սրտումն ես, Երևա՛ն։ 

Քո երգերը քաղցր են և անուշ. 

Ա՜խ, քեզնից լավ վայր չկա, 

Քո ցերեկն Է արևալույս, 

Քո գիշերը՝ պարզկա։ 

Եվ քո սերն Է ինձ վառ կյանք տալիս, 

Եվ գրկում լուռ գիշերվա 

Քո լույսերն են երջանկալի 

Ինձ ժպտում, իմ Երևա՛ն։ 

— Սիրտս քեզ Է երգում, 

Դու սերն ես իմ անմար, 

Սիրտս քե՛զ Է երգում 

Եվ երգում Է միայն քեզ համար։ 

Մեր անուշ Հայաստանում, 

Մեր քնքուշ բուրաստանում 

Դու ժպտում ես, Երևա՛ն. 

Մեր անուշ Հայաստանում, 

Մեր քնքուշ բուրաստանում 

Իմ սրտումն ես, Երևա՛ն։ 

Մեր անուշ Հայաստանում, 

Մեր քնքուշ բուրաստանում 

Իմ սրտումն ես, Երևա՛ն։ 

Իմ սրտումն ես, Երևա՛ն։ 

Հայաստան իմ չքնաղ 

Երաժշտություն` Արթուր Գրիգորյան 

Խոսքեր` Մարիա Մինասյան 

Կանաչով դու պատված, զգեստ հագած նրբագեղ, 

Նոր մի շունչ սրբացած գրկել է քեզ, 

Նոր շքերթ են կանգնել բնության այս գրկում 

Քաղաքներն ու գյուղերն հնադարյան։ 

Կրկներգ 

Հայաստա՛ն իմ չքնաղ, քո սարերն զմրուխտված 

Ալիքվող իմ սրտի կարոտն են վառ, 

Միշտ հպա՛րտ դու եղիր, միշտ հեռվից կանչի՛ր ինձ, 

Հայաստա՛ն իմ սիրու՜ն, Հաայաստա՛ն։ 

Արագածն է հեռվից իր ձյունե գագաթով 

Միշտ կանչում է անվերջ իր զեփյուռով 

Միշտ եղի՛ր երջանիկ, դու` հզո՛ր մեր երկիր, 

Հայաստա՛ն իմ սիրու՜ն, Հաայաստա՛ն։ 

Կրկներգ 

Հայաստա՛ն իմ չքնաղ, քո սարերն զմրուխտված 

Ալիքվող իմ սրտի կարոտն են վառ, 

Միշտ հպա՛րտ դու եղիր, միշտ հեռվից կանչի՛ր ինձ, 

Հայաստա՛ն իմ սիրու՜ն, Հաայաստա՛ն, Հայաստա՛ն։ 

Նանարի Նայ 

Էդգար Հովհաննիսյան. Նանարի նայ 

(Արագ մաս) 

Նանարի նանարի նանարի նայ, 

Նանարի նայ, նանարի նայ, 

Նանարի նանարի նանարի նայ, 

Նանարի նայ, ջանարի նայ: 

Դուն էկար բարով էկար, 

Նանարի նայ, նանարի նայ, 

Քու գալ ինձի դուր էկավ, 

Նանարի նայ, նանարի նայ: 

Նանարի նանարի նանարի նայ, 

Նանարի նայ, նանարի նայ, 

Նանարի նանարի նանարի նայ, 

Նանարի նայ, ջանարի նայ: 

Շատ խորոտիկ, շատ սիրուն, 

Նանարի նայ, նանարի նայ, 

Հազար էրնեկ քու տիրուն, 

Նանարի նայ, ջանարի նայ: 

Նանարի, նանարի, նանարի նայ, 

Նանարի նայ, նանարի նայ, 

Նանարի, նանարի, նանարի նայ, 

Նանարի նայ, ջանարի նայ: 

(Դանդաղ մաս) 

Կըց գիշերն ու ցերեկուն, 

Նանարի նայ, նանարի նայ, 

Չեներ էսի երերուն, 

Նանարի նայ, ջանարի նայ, 

Շատ խորոտիկ, շատ սիրուն, 

Հազար էրնեկ քու տիրուն: 

Նանարի, նանարի, նանարի նայ: 

(Արագ մաս) 

Նանարի, նանարի, նանարի նայ, 

Նանարի նայ, նանարի նայ, 

Նանարի, նանարի, նանարի նայ, 

Նանարի նայ, ջանարի նայ: 

Հեյ գյուլ եմ 

Հեյ, գյուլ եմ, նայ, նայ, նայ, նայ, 

Մանի ասեմ ու շարեմ, 

Բլբուլ եմ, նայ, նայ, նայ, նայ, 

Լցնեմ տոպրակն ու կարեմ: 

Հեյ, գյուլ եմ, նայ, նայ, նայ, նայ, 

Ծաղիկ ունեմ նարնջի, 

Բլբուլ եմ, նայ, նայ, նայ, նայ, 

Տղա վեր արի, փընջի: 

Հեյ, գյուլ եմ, նայ, նայ, նայ, նայ, 

Ես աղջիկ եմ, ալ կուզեմ, 

Բլբուլ եմ, նայ, նայ, նայ, նայ, 

Ոսկին ծալեծալ կուզեմ: 

Նանարի, նանարի, նանարի նայ, 

Նանարի նայ, նանարի նայ, 

Նանարի, նանարի, նանարի նայ, 

Նանարի նայ, ջանարի նայ: 

Իմ Երևան 

անծանոթ բառեր

Բուրաստան — Բուրավետ ծառերի ու ծաղիկների տնկարան, ծաղկոց։

արևաթագ — արևի նման պայծար

Պարզկա- Պարզ՝ անամպ և ցուրտ:

զմրուխտված- Վառ կանաչ գույնի թափանցիկ թանկագին քար

Անֆիթատրոն- հին հունաստանում և հին հռամում, թատերական ներկայացումների համար կառուցված կիսաշրջանաձև շինություն:
Արենա – հին հռոմի աննֆիթոտրոնների ձվաձև հրապարակը:
Անտիկ (Լատին. ՝ հին) – հին հուսաստանում և հռամում պատմական դարաշրջան:
Բազմաստվածույուն – հեթանոսություն – կրոնի ձև. երբ մարդիկ երկրպագոմ էին բազմաթիվ աստվածների և նրանց դասակարգում հիցարանի տեսքով:
Բարեփոխում (բրենորոգում, ռեֆորմ) – հասարակական կյանքի կամ դրա որևէ բնագավառի վերափոխում, նպատակն է զարգացում ապահովում:
Բռնապետ (Լատի. ՝ դիկտատոր) – անսահմանափակ իշխանություն ունեցող պետության ղեկավար:
Բուրգ – եգիպտոսի փարավոնների համար կառոցված դամբարան:
Գլադիատոր – հռոմիական ստրուկ որին պատրաստում էին անֆիթատրոններում մանամարտելու համար:
Զիկուրատ – պաշտամունքային շինություն . բառացի բաբելոներեն նշանակում է բարձրունք, ներքև մասից դեպի գագաը բարձրանում էին հսկայական չափի աստիճաններ:
Ժողովրդավարություն (դեմոկրատիա) – կառավարման ձև երբ որենքների ստեղծմանը պետության կառավարմանը մասնակցում է ողջ ժողովուրդը (դեմոսը(sad)
Լեգեոն – հին հռոմի բանակի զորամիավորում, կազմբած էր 6000 զինվոից:
Լակոնական ոճ – հնարավորինս քիչ բառերով, բովանդակալից միտք:
Խմբիշխանություն (օրիգարխիա) – հունական պոլիսներեւմ կառավարման ձև, երբ իշխանությունը գտնվում է ավագանում մի փոքր խմբի ձեռքում:
Ծերակույտ (սենատ) – ավագանում ներկայացուցիչներից կազմված ժողով. Հին Հռոմում օրեզդիր գերագույն մարմին
Հնարապերություն (ռեսպուբլիկա) – Պետության ձև որտեղ իշխանության բարձրագույն մարմինները կազմվում են ժողովրդի ներկայացուցիչներով:
Հրետոր – ճարտար տպավորիչ, ազդեցիկ խոսք ունեցող մարդ: Պրովինցյա(նահանգ)- Հռոմյական տերության վարչական միավոր լատիներեն նշանակում է պարտված երկիր Սատրապություն- աքեմենյան իրանի վարչական միավոր

վարնա- (հասարակական խումբ) — հին հնդկաստանի բնակթության չորս խմբերի ընդհանուր անվանումը

տիրան ( բռնակալ ) — հին հունաստանում բռնի ուժով իշխանությունը գրաված և միանձնյա կառավարող անձ

պրինցիպատ (լատիներեն առաջին)- հռոմյական վախ կայսրության դարաշրջանում ձևավորված կառավարման ձև “քողարկված միապետություն”

Դասարանական աշխատանք։

1. Ի՞նչ կառուցվածք ունի մարդու ականջը։

1. Ի՞նչ նպատակով են շենքերում օգտագործում ուղեգորգերը։
2. Ինչպե՞ս է աղմուկն ազդում մարդու օրգանիզմի վրա։ Բարձր աղմուկի դեպքում օրգանիձմը վատանում է։
3. Ինչպե՞ս են պայքարում աղմուկի դեմ։ Օգտագործում են հերմետիկ պատուհաններ, սենյակների հատակը ծածկում են գորգերով։

Տնային առաջադրանք

1. Թվարկե՛ք մի քանի կենդանիներ ,որոնք լսում են ՝

ա)ինֆրաձայները, բ) ուլտրաձայները

ուլտրաձայները- դելֆիններ, չղջիկ, կռծողներ։

2.Ինչպիսի՞ միջոցներ են ձեռնարկվում մարդու օրգանիզմի վրա աղմուկի վնասակար ազդեցությունը նվազեցնելու նպատակով։ 3.Ո՞րքան պետք է լինի հասարակական միջավայրերում,բակերում,բնակելի տներում աղմուկի ուժգնությունը։ 4.Ո՞ր ձայներն ունեն հանգստացնող ազդոեցություն։

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Կատարե՛ք բազմապատկում.

ա) 3,81 ⋅ 2,95  = 11,2935 ,       

բ) 16,387 ⋅ 0,29 = 4,75223 ,      

գ) 0,782 ⋅ 0,55  = 0,7820

դ) 17,32 ⋅ 896,1 =  15 520,652  

ե) 1,11 ⋅ 0,32 , = 0,3552     

զ) 0,92 ⋅ 10,03 =      

է) 0,1 ⋅ 0,001,= 1

ը) 23,57 ⋅ 8,192 = 193,08544

թ) 17,17 ⋅ 17,17= 294,8089

3,81                 16,387   

x                     x

2,95                   0,29

11,2935           4,75223

1,11 x 0,32  = 111/100 x 32/100 = 111×32 / 10000 = 3552/10000 = 0,3552 

2) Կատարե՛ք բազմապատկում.

ա) 12 ⋅ 0,36 =432        դ) 4 ⋅ 2,575= 5,150           է) 85 ⋅ 18,43,

բ) 200 ⋅ 1,25 =25       ե) 77 ⋅ 0,98 =         ը) 9 ⋅ 34,392,

գ) 5 ⋅ 66,99 = 334, 95     զ) 134 ⋅ 1,73 ,         թ) 236 ⋅ 7,24։

3) Կատարե՛ք բազմապատկում.

ա) 7,31 ⋅ 2,06 , 

բ) 20,02 ⋅ (–11,99) , 

գ) 0,1 ⋅ 4,767 , 

դ) (–34,8) ⋅ (–0,348) , 

ե) (–5,32) ⋅ (–2,2) , 

զ) 12,12 ⋅ 10,01 :

Հայաստան ասելիս այտերս այրվում են,
Հայաստան ասելիս ծնկներս ծալվում են,
Չգիտեմ ինչու է այդպես:
Հայաստան ասելիս շրթունքս ճաքում է,
Հայաստան ասելիս հասակս ծաղկում է,
Չգիտեմ ինչու է այդպես:
Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են,
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են,
Չգիտեմ ինչու է այդպես:
Հայաստան ասելիս աշխարհը իմ տունն է,
Հայաստան ասելիս էլ մահը ո՞ւմ շունն է…
Կմնամ, կլինեմ այսպես: